Skrei oftewel Noorse winterkabeljauw

De skrei visserij rond de Lofoten speelt al veel eeuwen een belangrijke rol in de Noorse samenleving. De komst van de skrei is in Noorwegen als de komst van de nieuwe haring in Nederland. Liefhebbers kijken er reikhalzend naar uit. In vroeger dagen namen meer dan 30.0000 vissers deel aan de visvangst op de Lofoten. Tegenwoordig verdienen tussen de 2.500 en 4.500 hun inkomen hier mee.

De naam skrei
De naam skrei is afkomstig van het Noorse woord voor zwerver (skreid) en slaat op de lange tocht die d vis elk jaar maakt. Skrei is een volwassen winterkabeljauw die op het punt staat te paaien. De vis (Gadus Morhua van de familie Gadea) is afkomstig van het kabeljauwbestand uit het noordoost arctische deel van de Barentsz Zee. De vis trekt elk jaar met honderdduizenden tegelijk vanuit de noordpoolcirkel naar de wat warmere wateren rond de Lofoten, een eilandengroep voor de kust van noord Noorwegen. Bij het paaien zwemmen de mannetjes- en vrouwtjeskabeljauwen buik aan buik. Een vrouwtje kan vele miljoenen eitjes bij zich dragen. De bevruchte eitjes stromen met de warme golfstroom mee langs de Noorse kust naar het noorden. Ze groeien uit tot kleine visjes en wanneer ze niet door andere vissen worden gegeten, bereiken ze de Barentsz Zee.

SkreiGroei
De Noorse skrei groeit langzaam. Na 5-7 jaar is skrei volwassen en geslachtsrijp. De volwassen vissen zetten op hun beurt koers naar de Lofoten om te zorgen voor de volgende generatie. Volwassen vissen die na de paaiperiode terugzwemmen naar de Barentsz Zee keren steeds elk jaar terug naar de Lofoten om te zorgen voor het nageslacht.

Het skrei seizoen
Het skrei seizoen valt in de periode januari tot april. Voor het vissen op skrei zoeken de vissers de vis niet op zoals in de reguliere visserij het geval is. Ze wachten tot de vis in hun vangstgebied is gearriveerd. Dat betekent dat een vaste datum voor het seizoen vooraf niet bekend is. Meestal is het eind januari. Of het toeval is of niet, maar de komst van de skrei valt vaak samen met de volle maan. Het einde van het visseizoen op skrei valt traditioneel met Pasen. Soms komt het voor dat vis laat rond de Lofoten arriveert en Pasen vroeg in het jaar valt. Dan wordt vaak besloten om een pauze in het visseizoen in te lassen en na Pasen nog een beperkte periode door te vissen.

Regels voor de skrei visserij
De visserij op skrei is aan regels gebonden. De Lofoten Visserijcontrole Autoriteiten voeren de controles uit. Deze controleorganisatie is opgericht in 1857. Tegenwoordig zijn er tijdens de skrei visserij controleurs van de Lofoten Visserijcontrole Autoriteiten in alle visserhavens. In de vangstgebieden houden patrouilleboten toezicht. Ze zorgen er voor dat een visser niet voor 6 uur in de ochtend vertrekt en dat er geen illegale visserij plaatsvindt. Na 6 uur ’s avonds mag er evenmin nog worden gevist.

Vergunning
Wie op skrei wil vissen moet een vergunning hebben. Het aantal dat wordt gevangen is bepalend voor het visbestand. Aan de vergunning is daarom een quotum gekoppeld. Dat is de maximale hoeveelheid die de betreffende vergunninghouder mag vangen. Op deze manier blijft het kabeljauwbestand gezond. Van het aantal vergunningen wordt 70 % uitgegeven onder de kleinschalige visserij. Onder vissers die grootschaliger vissen wordt 30 % van de vergunningen verdeeld.

De vangstgebieden rond de Lofoten zijn verdeeld op basis van de vangstmethode. In een deel van de viswateren mag bijvoorbeeld alleen met lijnen worden gevist. In andere delen met netten. Op de Lofoten worden vier soorten vistuig gebruikt. De oudste methode is nog steeds in gebruik. De skrei wordt aan een lijn gevangen. De lijn wordt van een katrol afgewikkeld zodat de vishaak in het water zakt. Vroeger moesten vissers de haken de hele dag op en neer bewegen om het aas aantrekkelijk te maken voor de vis. Tegenwoordig gebeurt dat automatisch.

Een andere oude methode is het vissen met ‘lange lijnen’. Hierbij gaat het om een lange vislijn waaraan om de drie meter een haak is bevestigd. Het zijn vaak vrouwen die deze haken voorzien van aas zodat hun mannen ze de volgende dag op zee kunnen gebruiken. Het aas bestaat onder andere uit garnalen, inktvisjes, haring en makreel. De lijnen hangen vrij in het water. Elke vislijn heeft ongeveer 250 haken en elke boot heeft ongeveer 20 lijnen. Tegenwoordig gebruikt een deel van de Lofoten vissers ook moderner vistuig, namelijk netten. Bij het gebruik van netten is nog steeds sprake van relatief kleinschalige visserij.

De verwerking van skrei
De Lofoten heeft ruim 100 verwerkende bedrijven. Vissers leveren hier dagelijks hun vis af. Op de Lofoten wordt skrei nog steeds op een traditionele manier verwerkt. Vrijwel overal wordt de kop na het aanlanden van de vis gehaald en op een spies gestoken. Uit deze koppen wordt de tong gehaald. Veel schoolkinderen verdienen met dit werk in het seizoen extra zakgeld. Een groot deel van de vis wordt verwerkt tot stok- en klipvis en vindt zijn weg naar onder andere Portugal, Brazilië en Italië. Sinds het midden van de jaren ’90 is skrei in Europa ook vers verkrijgbaar.

Skrei met rode wijn
Skrei is in Noorwegen wat de ‘Hollandse nieuwe’ voor Nedeland is. Een delicatesse waar reikhalzend naar wordt uitgezien. Skrei kenmerkt zich door het spierwitte, stevige visvlees, door de grote trektocht en het weinige voedsel dat onderweg is gegeten. Ook het feit dat de vis op het punt staat te paaien heeft invloed op de kwaliteit.

Skrei wordt in Noorwegen puur gegeten. Vaak gepocheerd met alleen gekookte aardappelen als garnituur. Het echte traditionele gerecht is Mølje. Daarbij worden de skrei, de lever en de eitjes apart bereid en samen gegeten. De Noren drinken bij skrei een rode wijn.

Skrei is in Europa in het seizoen in restaurants verkrijgbaar. Hier bereiden de koks de vis op allerlei manieren. In Frankrijk heeft een aantal koks een speciale ‘club de Skrei de Norvège’ opgericht. Ze organiseren onder andere speciale skrei kookwedstrijden.

De Lofoten
De Lofoten Archipel is een keten van eilanden die zich over 150 km boven de poolcirkel langs de kust van Noorwegen uitstrekt. De naam Lofoten is afgeleid van het begrip Lynxvoet omdat de eilanden van boven gezien de vorm hebben van een sneeuwspoor van een lynx.

Het klimaat op de Lofoten is ruw. Het lijkt er op alsof de Alpen in zee zijn gegooid. Bergen steken vanuit het water de lucht in en zijn bedekt met ijs en sneeuw. De visrijke en ijskoude wateren rondom de eilanden zijn kristalhelder.

De temperatuur op de Lofoten is relatief mild. De temperatuur van het water uit de golfstroom is ongeveer 4-5 graden hoger dan andere wateren op een vergelijkbare breedtegraad.

Het totale oppervlak van de Lofoten bedraagt ongeveer 1.300 km². Het inwoneraantal ligt op ongeveer 25.000. De bevolking is voor haar voortbestaan vooral afhankelijk van de visvangst die over het hele jaar in seizoenen en bijbehorende vissoorten zijn verdeeld.

bron:
De Exportorganisatie voor Noorse vis is dr voorlichtings- en marketingorganisatie voor vis uit Noorwegen. De organisatie ondersteunt de Noorse aquacultuur en visindustrie met voorlichtings- en p.r.-activiteiten.

Norwegian Seafood Counsil (NSEC)Exportorganisatie voor Noorse vis
Strandveien 106,Postbus 385
N-9291 Tromsø, NorwayNL-3700 AJ Zeist
Phone +47 77 60 33 33Telefoon 030 69 32 684
Fax +47 77 68 00 12Fax 030 69 24 913
e-mail: mail@seafood.no
e-mail: holland@seafood.no